Kor mange historier må eg samle før det er nok? Kor mange vitnemål må eg komme med før det held? Før folk er overtydde?
Eg er heile tida var på at det aldri har vore betre å vere skeiv brun kvinne i Skandinavia enn det er akkurat no.
Eg veit det. Kor takksam burde eg vere?
Eg er redd vi går bakover. Eg synest det går for sakte framover.
Camara Lundestad Joof er fødd i Bodø og vaksen opp i Sandefjord. Mor hennar er frå Mosjøen. Camara er norsk. Då ho var lita selde ho små figurar ho hadde laga, på gata i lag med ei venninne. Overskotet gjekk til svoltne barn i Afrika og Noregs skihåp Bjørn Dæhlie. Ho er ein del av ein familie som har ein nordlandsbunad for barn som går på omgang i slekta.
Sjølv om Camara er norsk og kjenner seg norsk, blir ho heile tida minna om at mange meiner ho ikkje er norsk nok. Far til Camara er frå Banjul i Gambia. Difor er ho brun.
I boka fortel Camara om episodar som har skjedd henne då ho var lita og episodar som skjer i dag. Boka er eit vitnemål om ein kvardagsrasisme som mange av oss ikkje vil vedkjenne oss at skjer i det moderne Noreg. Ei taus diskriminering som gjennomsyrer kvardagane hennar og legg ein skugge over hendingar som kunne vore gode.
Då Camara var seks år, stod ho stolt på torget i Sandefjord i nordlandsbunaden. To gamle damer kom bort til henne og kommenterte bunaden. Ei av damene gav henne ein rapp med paraplyen sin og fortalde Camara at det var respektlaust av henne å bruke bunad. Ho hadde ingen rett til å gå i han. Ho burde skamme seg.
Då ho var fjorten år, var ho på fest. Der vart ho banka opp av ein gjeng ungdommar. Ho har i etterkant fått høyre at dei drog henne ut på gardsplassen. Dei ville binde henne fast til ein bil og slepe henne bortetter vegen. Dei ville sjå kor mykje ein neger toler. «Det var gått så langt at nokon hadde funne fram eit tau.»
I boka trekkjer ho fram graverande enkelthendingar, men også episodar som gjentek seg. Som gjer at ho gruar seg for daglege aktivitetar. Ho fortel om korleis ho fleire gonger har blitt slått på rumpa når ho har stått for å låse sykkelen sin. Dette gjer at ho no intuitivt trekkjer til seg rumpa når ho no skal låse sykkelen. Ho fortel om gamle damer som strammar grepet rundt veskene sine når ho går på bussen.
Og ho blir stoppa. Medpassasjerar stoppar henne når ho står i køa for reisande på første klasse. «Unnskyld, men dette er første klasse», seier dei til henne. «Ja», svarer ho. Ho blir stoppa i tollen på Gardermoen. Det skjer heile tida. Ho har også blitt stoppa i alle slags gater, i alle slags antrekk og blitt spurd om kor mykje ho kostar. For ein halvtime, for ein time, for ei natt. Ho kjenner nesten ingen brune kvinner som ikkje opplever dette.
Denne heksegryta av rasistiske kommentarar, opplevingar og hendingar har gjennom åra fått koke i hop eit sinne og ein aggresjon hjå forfattaren. Ho er sint, og ho kjenner eit enormt behov for å snakke om det. Ho snakkar om det heile tida. Ho er også redd. Redd for at det ho skriv, ikkje skal gå inn på oss som les. At vi ikkje skal tru på henne og at vi ikkje skal tenkje at det ho skriv, er viktig nok.
Camara er rapartist, skodespelar og forfattar. Ho er ein del av ungdomskulturen, og sjølv om boka høyrer til i ein serie som i første omgang er skriven for vaksne, vil både språk og innhald appellere til ungdom. Boka er velformulert og skriven i eit moderne nynorsk. Setningane er korte, og jamvel om ordforrådet er variert, er språket lett tilgjengeleg, også for dei som ikkje ser på seg sjølv som bokslukarar.
Boka er skriven som eit essay eller ein appell. Ho er delt inn i korte kapittel, og ein kan godt bruke heile eller delar av boka når ein skal snakke om tema som menneskeverd, rasisme og kulturelt mangfald i ungdomsskulen eller vidaregåande. Eg snakkar om det heile tida er ei lita bok med stort og viktig innhald. Eit innhald som dei fleste av oss burde bruke meir av tida vår på å snakke om.
Utdrag frå boka:
