Til nynorsk av Runa Kvalsund
Denne boka er vinnar av Augustprisen, som gjer ho til årets svenske barne- og ungdomsbok i 2019. Ho er skriven av Oskar Kroon (f. 1980), som er forfattar, journalist og bakar. Kroon debuterte med barneboka Mitt fönster mot rymden i 2018. Boka er nydeleg omsett til nynorsk. Kroon viser tillit til fiksjonen sin enkle dramaturgi. Med sine marine metaforar er denne boka ein bladvendar som vender seg til mellomtrinnet, men som eg meiner også kan passe for ungdomstrinnet.
I Kampen møter vi Andreas som er 11 år. Handlinga går føre seg i ei lita bygd, og det er sommarferie. Andreas gler seg til å spele fotball saman med besteveninna Sara og nokre andre frå klassa. Plutseleg dukkar det opp ein ny gut som heiter Viljar. Andreas kjenner at han blir rar og varm når Viljar er i nærleiken. Samstundes får Andreas fleire hjartemeldingar frå Sara. I løpet av nokre utfordrande sommardagar må Andreas bli kjend med seg sjølv på nytt. Som lesarar vert vi inviterte med inn i tankane til Andreas.
Kampen tek opp tema som homofili, kjærleik og vennskap. Boka inneheld gode skildringar av korleis det kan opplevast for ein 11-åring når livet er utfordrande.
Sommarfuglane inni meg døyr. Dei fell som svarte steinar og landar hardt i botnen av magen.
Ingeborg har blitt uvenner med den tidlegare bestevenninna Pernille. No har Pernille slått seg saman med Marte som går i same klasse. Gjennom ord, handlingar og kroppsspråk ertar dei Ingeborg som bruker høyreapparat.
Forfattaren klarer å skildre korleis det å bli halden utanfor kjennest for ei 11 år gamal jente. I Berre hopp! blir lesaren dregen med inn i tankane og kjenslene til Ingeborg. Sjølvtillit er eit sentralt tema gjennom heile barneromanen. Storebroren til Ingeborg gjev henne ei utfordring: For at ho skal slutte å bry seg om kva andre seier om henne, skal ho gjere fire ting som ho aldri har tort før. Desse utfordringane er med på å skape spenning gjennom heile boka.
Kari Stai har fanga essensen i det å vere heilt i starten på puberteten og prøve å finne ut av kven ein er, og kva plass ein har i samfunnet og livet. Passe happy handlar om Juri, som synest Sofi er så fin at han mistar pusten. Han er usikker på seg sjølv, og i alle fall heilt blank når det kjem til forelsking og kyssing, tenkjer han. Det er berre saman med venninna Evy at han kan vere seg sjølv. Dei går i same klasse dei også, men er nesten som søsken. Det er komen ein ny gut til klassen, Hugo, som har budd i New York og er kul og trygg, nett som Juri skulle ønskje at han var. Og midt opp i alle desse vennegreiene må Juri finne ut av korleis han skal takle at pappa har flytta ut heimanfrå. Juri likar best at alt er som det alltid har vore, men no er både han og alt anna i endring. Samstundes skjer det også fine ting i livet hans, og sjølv om ytterpunkta i kjenslene ligg langt frå kvarandre, ønskjer han stort sett berre å vere sånn passe happy.
Illustrert av Tarjei Rypdal Eide
Bakpå denne boka har forfattaren skrive at boka rettar seg mot 8–12-åringar, men at ho høver for alle generasjonar som set pris på ei god historie. Det er ei treffande skildring, for det er ei god historie, med røter attende til klokkemakaren til franske dronning Marie-Antoinette på 1700-talet. Den franske klokkemakaren laga ein gong to klokker som skulle høyre saman. Ved eit skjebnesamantreff kom klokkene attende til klokkemakaren etter at dronninga døydde, og dei vart verande i klokkemakarslekta sidan det. Lesaren får høyre denne historia gjennom ei forteljing i notid, om Tobias og Rosie, på vinterferiebesøk hos tante Lea. Dei vert kjende med klokkemakaren Alfred, som bur åleine på ein falleferdig gard i skogkanten. Han har vore på leiting etter dei to klokkene frå Frankrike heile livet, og no gjer Tobias og Rosie det dei kan for å hjelpe han å finne dei.
I 2019 kom Malin Hellebø med ei bok om dyra sine sjekketriks. No har ho kome med ei splitter ny bok: Inn i munnen. Denne gongen handlar boka om alt frå støttennene til ein elefant til eterutinen til ei sjøstjerne. Boka er lærerik på ein morosam måte.
Mari (12 år)
Illustrasjonar: Trond Kulterud
Kameratane Frank og Kristoffer bur i Granittvegen, den minst actionfylte gata i heile Kramsvik, seiest det. Dei to har vore venner alltid, er nesten naboar, og elskar å spele data. Mellom husa til Frank og Kristoffer bur gamle fru Syvertsen, og ein dag blir ho fråstolen noko verdifullt. Dei to gutane har lagt merke til fleire uvanlege ting i gata, og startar å nøste i dei lause trådane. Kven kan stå bak tjuveriet, og kvifor?
Opplegg til boka:
Tid for ti: Undervisingsopplegg og aktivitetar til eit utdrag frå boka (s. 5–13)
Jonas er eg-forteljaren, og han går i sjuande klasse. Han liker veldig godt å spele gitar. Han bur saman med mamma og veslebror Andreas som er åtte år. Pappa har nettopp flytta ut fordi han har fått seg ny kjærast. Dette pregar heile familien, mamma er veldig lei seg. Jonas tenker at han må vere veldig snill, slik at ho blir glad igjen.
Opplegg til boka:
Tid for ti: Undervisingsopplegg og aktivitetar til eit utdrag frå boka (s. 89–102)
Floke, hovudpersonen i den nye teikneserieromanen frå Ida Neverdahl, er ein fredeleg gut. Helst vil han nytta tida si på å spela gitar, dikta songar og vera venleg mot alle. Problemet er berre at han lever i ei valdeleg vikingverd. Ein dag får han eit magisk sverd, og saman med sverdet kjem oppgåva om å hindra ragnarok. Deretter ballar det på seg med farlege drakar, ein sprø toregud på fisketur, dinosaurar som vaknar til liv og ein attergangar som vil koma seg bort frå dødsriket Hel, trass i at dei har bingo der kvar laurdag. I boka tek Neverdahl oss med gjennom norrøn mytologi, eventyrreferansar, uventa påfunn og overraskande hendingar, alt skildra i den uttrykksfulle, naivistiske teiknestilen hennar.
Teikneserien Floke går fast i Norsk Barneblad, og det skal etter kvart koma fleire bøker om Floke. Det er berre å gleda seg!
Opplegg til boka:
Tid for ti: Undervisingsopplegg og aktivitetar til eit utdrag frå boka (s. 8–17)
I ti spennande kapittel kan vi lese om oppfinningane lyspæra, atombomba, kjøleskapskrukka, p-pilla, antibiotika, oppvaskmaskinen, autotune, protesar, kevlar og den vitskaplege metoden. Her får vi presentert nokre nye og nokre gamle oppfinningar, og veit du ikkje kva alt dette er, kan du lese om det i boka. I tillegg finn vi tekstboksar der vi får informasjon om andre oppfinningar. I kapittelet om oppvaskmaskinen får vi presentert miksmasteren, ostehøvelen, gaffelen og nåla. Vi får også lese historia om forfattaren som i si tid måtte hjelpe til med oppvasken.
Lyspæra er sjølve symbolet på det å finne opp noko epokegjerande, og det klassiske bildet av ein oppfinnar er ein mann i kvit frakk på eit laboratorium. Stenvik nyanserer dette bildet og skriv at ei oppfinning gjerne er resultat av eit samarbeid mellom fleire, og at oppfinningar tar tid å utvikle. Dei er sjeldan resultat av ein genial idé, men eit langvarig arbeid med prøving og feiling. Oppfinnaren kan sjølvsagt like godt vere ei kvinne; «Og denne evna til å sjå nærare der andre ikkje ser noko interessant, er typisk for ein oppfinnar».